Basic Filipino or Tagalog Words

photo credits: https://ofwonline.info/mahal-na-mahal-kita-i-love-you-so-much/

Basic Filipino or Tagalog Words

Here are a few of basic Filipino -Tagalog Words you might want to know translated in English.

SALAMAT - THANK YOU

Kamusta?- How are you?

 Oo - Yes.

 Hindi - No. Not.

 Ako - I. Me.

 Ikaw - You.

 Sarap! - Delicious!

 Paumanhin - Sorry, excuse me.

 Paalam - Farewell.

Or informally say

“Ba-bay” - Goodbye.

 po (marker of respect in phrases and sentences)

When speaking in Tagalog to someone older than you, add po to words, phrases and sentences.

 Salamat po. - THANK YOU

 Kamusta po? - HOW ARE YOU?

 Hindi po. - NO, NOT

 Ako po. - I, ME

An exception would be  Opo, which is the polite form of Oo.

ANG LOLA - TULA

photo credit: http://philippinereporter.com/ by Fabian Espiritu Jr.

ANG LOLA

Ni Rolando Tinio

Nakapuwesto sa paboritong lugar,

parang nakakuwadro sa bentanilya ng kumidor, inis

sa inaaninaw ang di makilalang alas sais—

areglado nang umandar.

Hinaharap ang lahat na dapat magsipanik na ng bahay:

mga lasenggo’t sugarol, imbi’t tampalasan, mga tarantado

silang wala nang inatupag kundi maglandian sa lansangan.

Pati na yata ang araw na di pa kursunadang pagbigyan

ang nagririnyegong karimlan.

Walang awat silang kinakatkatan ng Lola

gayung-kasi’y may pagkauliyanin na —

hindi na matandaan kung sinu-sino sila.

Hindi na matandaan ang puno’t dulo ng paghihimagsik

na parang atakeng nandiyan na lang tuwing alas sais.

Orasyon — biro namin — panatang walang hanggan

nang di raw mapariwara ang kaluluwa ng lansangan.

At ayaw gambalain ang mga litanya,

tahimik ang Ate sa pamamalantsa.

Nagdidilim ang mukha. Maaga pa naman daw,

ayaw pang gaasan ang ilaw.

At ang Nanay, napisikan yata ng mantika,

marahang tinatangisan ang pinipritong hasa-hasa.

At si Bulilit, pagkahatid ng tatal sa kusina,

nakangising naupo sa sala,

minataan ang abuwela.

Siguro’y alas sais medya na.

Kahit tapos na ang mga seremonya,

nakadambana pa rin ang da-matan sa bentanilya.

Nahapo rin pala:

napikit ang mga mata, nalaglag ang panga,

ika nga’y bumunot sa dibdib ng buntong hininga —

parang humanda namang atupagin

ang di masansalang pagdidilim.

TULA PARA SA BAYAN - TAGALOG

Isang Tula sa Bayan

ni Marcelo H. Del Pilar

Sa iyong kandungan tinubuang lupa,

pawang nalilimbag ang lalong dakila;

narito rin naman ang masamang gawa

na ikaaamis ng puso’t gunita.

Ang kamusmusan ko kung alalahanin,

halaman at bundok, yaman at bukirin;

na pawang naghandog ng galak sa akin,

ay inaruga mo, bayang ginigiliw.

Ipinaglihim mo nang ako’y bata pa,

ang pagdaralitang iyong binabata;

luha’y ikinubli nang di mabalisa,

ang inaandukha mong musmos kong ligaya.

Ngayong lumaki nang loobin ng langit,

maanyong bahagya yaring pag-ibig

magagandang nasa’y tinipon sa dibdib

pagtulong sa iyo, bayang iniibig.

Ngayon na nga lamang, ngayon ko natatap

ang pagkafusta mo’t naamis na palad;

sa kaalipinan mo’y wala nang mahabag,

gayong kay raming pinagpalang anak!

Sa agos ng iyong dugo ipinawis,

marami ang dukhang agad nagsikinis,

samantalang ikaw, Bayang iniibig,

Ay hapung-hapo na’t putos ng gulanit.

Santong matuwid mo ay iginagalang

ng Diyos na lalong makapangyarihan

na siya na dapat na magbigay-dangal,

bagkus ay siya pang kinukutyang tunay.

Ngunit mabuti rin at mapupurihan,

Sa paghahari mo itong pamamayan,

Sapagkat nakuhang naipaaninaw,

Na dito na ang puno’y di na kailangan.

Kung pahirap lamang ang ipadadala

Ng nangagpupuno sa ami’y sukat na;

Ang hulog ng langit na bagyo’t kolera,

Lindol, beriberi’t madla pang balisa.

Alamat ng Mindanao

Alamat ng Mindanao

Mayroon isang sultan sa isang pulo na kilala hindi lamang dahil siya ay isang dugong

bughaw, kundi dahil rin sa kanyang katangian.

Di lamang siya mayaman, si Sultan Gutang ay matapang, magandang lalaki at may matipunong pangangatawan. Mayroon siyang natatanging anak na may nakakaakit na kagandahan. Saan ka man maparoon, usap-usapan ang kagandahang niyang taglay. Prinsesa Minda ang ngalan niya.

Dahil sa tanyag na kagandahan ni Minda, maraming tagahanga ito saan dako ng karatig pook. Marami ang nanliligaw: mga mayayaman, matalino, at may dugo ring maharlika. Dahil nga sa dami ng masugid na tagahanga nito, walang tulak siyangkabigin. Kaya minarapat ni Sultan Gutang na magkaroon ng isang pagsubok upang malaman kung sino ang higit na mapalad at karapat-dapat sa kanyang anak na si Prinsesa Minda.

Nangyari nga ang ibig ng sultan. Marami ang sumubok sa layuning makuha ang kamay ni Minda. Halos lahat ng sumubok at nagwagi sa una at ikalawang pagsubok, ngunit nabigo sa ikatlo. Ngunit may isang prinsipe ang nagaasm-asam na sumubok sa mga patakaran ng nasabing sultan. Ngunit, bago siya sumali sa palahok, matinding pag-iisip ang kanyang ginugol.

Dahil sa una ay sigurado siyang magtatagumpay, ang ikalawa ay sigurado siyang mabibigo. Kaya’t muling nag-iisip . Napagpasyahan niyang humiram ng mga kaing-kaing na ang mga ginto mula sa kanyang mga kaibigang mayayaman at prinsipe upang makabuo ng labintatlong tiklis ng ginto. Dahil ang ikalawang pagsubok ay kung paano mahihigitan ang kayamanan ng sultan.

Lalong nabuhayan ng loob ang prinsipe sa mga pagkakataon na kapag nagkakatinginan sila ng prinsesa ay para na rin siyang humahanga sa kanya. Dahil di kaila ang kagandahang lalaki ng prinsipe at kakisigan. Nabatid ng prinsipe na may pagtingin din ang prinsesa.

Sinimulan sa ang unang pagsubok kay Prinsipe Lanao sa pagsasalaysay niya sa kanyang mga ninuno mula sa umpisa hanggang sa sampung henerasyon. Higit ang tuwa niya ng makapasa sa unang pagsubok sa dahilang hindi totoo ang ika-sampung henerasyon dahil ito ay may halong imbento lamang.

Agad sumunod ang ikalawang pagsubok. Tinanong ng sultan kung gaano karami ang kanyang dalang ginto. Agad siyang sumagot na labintatlong kaing. Walang duda ang tagumpay ni Prinsipe Lanao sa ikalawang pagsubok dahil may pito lamang tiklis nag into mayroon ang sultan.

Ang huling pagsubok ay agad din pinabatid sa Prinsipe kung ano ang dapat na sumunod niyang gagawin para ganap nang mapasakamay ang mayuming si Prinsesa Minda. Pagtulay sa lubid ang ikatlong pagsubok. Pagtulay sa lubid na kapag ikaw ay nahulog sa isang malalim na bangin ay sigurado ang iyong kamatayan .

Pinagpabukas pa ang huling pagsubok upang makapagpahinga ang binata. Subali’t lingid sa kaalaman ng binata na kaya pala ipinagpabukas pa ay upang mapaghandaan din ng Sultan ang gagawing patibong upang ang prinsipe ay hindi magtagumpay. Kaagad na lumisan si Prinsipe Lanao upang makapagpahinga at mapag-aralan ang kanyang plano para sa darating na pagsubok kinabukasan.

Subali’t si Prinsesa Minda ay may nabalitaan na may patibong na ilalagay ang mga tauhan ng sultan upang mahulog ang prinsipe. Agad na pinasiyasat ni Prinsesa Minda kung ano ang ilalagay na patibong. Napag-alaman ng katulong na kakabitan ng tali ang lubid na tatawiran ng pinsipe na siyang magiging dahilan ng pag-uga ng lubid na magiging dahilan ng pagkahulog ng prinsipe.

Dahil sa nabatid na patibong, kaagad na tinanggal ng mga katulong ang patibong upang walang maging balakid sa pagtawid ng butihing prinsipe. Pagdating kinaumagahan ay naganap ang pagsubok na siya namang pinagtagumpayan ng Prinsipe. Walang nagawa ang Sultan kundi tuparin ang pangakong kasalan.

Nang mamana ng Prinsipe, ang pamamahala ng lugar, marami ang nasiyahan sa pamamalakad ng mag-asawa sa pulo at mula noon pinangalanan ang isla ng Mindanao na hango sa pangalang Minda at Lanao.

Balagtasan - Sipag o Talino

LAKANDIWA:

Ako itong lakandiwang nagbuhat pa sa Bulacan.

Buong galang na sa inyo’y bumabati’t nagpupugay.

Taglay ko din ang pag-asang, naway maging matagumpay.

Patimpalak sa bigkasang, kung tawagi’y balagtasan.

Paksang aking ilalatag, pakiwari’y mahalaga.

Pagkat nasasangkot dito’y bayan nating sinisinta.

Sa pag-unlad nitong bayan, puhunan ay ano baga,

Ang SIPAG ba o TALINO, alin ang mas mahalaga?

Kaya’t inyong lakandiwa ay muling nag-aanyaya

ng dalawang mambibigkas na mahusa’y at kilala.

Ang hiling ko’y, salubungin ng palakpak ang dalawa.

Panig nilang ihaharap ay suriin at magpasya.

SIPAG:

Kapag baya’y umunlad. Ang pagko’y pinupukol.

Sa gobyerno at mga tao, sama-sama’t tulong-tulong.

Kung ang lahat ay tinatamad, bayan nati’y ano ngayon?

Wala na ngang pagbabago. Kabuhaya’y urong-sulong.

Kasipaga’y puhunan nating lahat sa gawain,

Maliit man o malaki, mahirap man ang gampanin.

Kung ang ating kasipagan, itatabi’t magmamaliw.

Maunlad na Pilipinas, di natin masasalapi.

TALINO:

Akong aba’y inyong lingkod, isinilang na mahirap,

at ni walang kayamanan, maaaring mailantad.

Pamana ng magulang ko ay talinong hinahangad,

Pamanang magtatanghal, puhunan sa pag-unlad.

Sa gobyerno at lipunan, mga tao’y may puhunan

Na kanilang tataglayin, habang sila’y nabubuhay.

Ang talino’y nagbubuklod, sa pambansang kalayaan,

Nagbibigkis sa damdamin, makayao’t makabayan.

LAKANDIWA:

Matapos maipahayag ang panig ng magtatalo,

Ngayo’y aming ihahanda, tayog ng inyong talino

Bawat isa’y papalaot sa napapanahong isyu

Kaya’t inyong timbangin upang inyong mapagsino.

SIPAG:

Sa tuwing may magaganap na halalan sa’ting bayan,

Sinusuring kandidata, may nagawang kabutihan,

Kung anong kursong natapos ay hindi na inaalam.

Kakayahan n’ya at sipag, tanging pinag-uusapan,

Aanhin mo ang talino kung di naman nagagamit,

Mga tao’y umaasa, lalo’t sila’y nagigipit.

Matalinong naturingan, tamad naman walang bait.

Kawawa lang itong bansa, mga luha ang kapalit.

TALINO:

Nalimutan ng kantalo, mga bayaning namatay,

Na nagtanggol sa ‘ting bayan , ng laya ay makamtan.

Kung di dahil sa talino, taglay nila nung araw,

Hanggang ngayon, tayong lahat, alipin pa ng dayuhan.

Mga naging presidente o senador at kongresman.

Lahat sila ang talino ay di natin matawaran.

Mga batas na ginawa’t pinatupad sa ‘ting bayan,

pinuhunan ay talino , kaya’t sila’y naging gabay.

SIPAG:

Sa dami ng matalino, namumumuno sa ating bansa,

Ibat-ibang pagpapasya at maging paniniwala.

Utos ditto, utos doon, sila’y di gumagawa,

kaya’t laging nababalang kapakanan naming dukha.

Samantalang kung masipag itong mga punong halal,

Sa problema’t kalamidad, sila’y laging naririyan,

Hindi na kailangang tawagin sila kung saan,

Sapagkat pagtulong nila ay kambal ng kasipagan.

TALINO:

Tila yata nalimutan nitong aking katunggali,

Sa pagtulong ay talino ang gamit palagi,

Pag mayroong kalamidad, manloloko’y nariyan lagi,

Kaya’t anong mahalaga, Talino’y ipagbunyi.

Matataas na gusali, Super market, public mall,

Fly overs, sky ways, at ibat-ibang komunikasyon.

Lahat ng yan ay nagawa, talino ang naging puhon,

Kaya’t bayan ay umunlad, ang biyaya’y tuloy-tuloy.

SIPAG:

Sipag ang kailangan!

TALINO:

Talino ang puhunan!

SIPAG:

Matalino nga, tamad naman!

TALINO:

Ang taong tamad ginagamit ang talino para sumipag.

SIPAG:

Sipag!

TALINO:

Talino!

LAKANDIWA:

Saglit munang pinipigil, inyo itong lakandiwa.

Pagtatalo nitong dalwang mahuhusay na makata,

Pagkat tila nag-iinit, at kapwa di masawata.

Inilahad na katwiran, nakatatak sa ating diwa,

Ang talino ay biyaya’t kayamanang handog ng Dyos,

Lagi nating nagagamit, sa mabubuting gawa’t loob.

Kasipagan at talino, pagsamahing walang toos,

Kaya’t dapat ng magsanib, pag-isahing lubos-lubos.

Ang talino’y siyang utak sa balangkas ng paggawa.

Ang sipag nama’y s’yang bisig sa planong binabadya.

Kung ang isa’y mawawala, walang silbing magagawa.

Kaya’t kapwa mahalaga.

Panalo silang kapwa.

Mga Salawikain na may Kahulugan at Larawan

Mga Salawikain na may Kahulugan at Larawan

-Pagkahaba-haba man ng prusisyon, sa simbahan din ang tuloy.

-Kahulugan: Sa tinagal-tagal man ng samahan ng magkasintahan, sa bandang huli ay humahantong din ito sa kasalan.

-Salawikain: Ang taong nagigipit, sa patalim man ay kumakapit.

-Kahulugan: Ang taong nagigipit kung minsan ay napipilitang gumawa ng mapangahas na bagay na maaaring maging dahilan upang lalu lamang siyang magipit. Halimbawa, ang taong may mabigat na pangangailangan ng pera ay nagagawang mangutang ng patubuan, tulad ng five-six, na nagiging dahilan upang lalu pa siyang mangailangan ng pera.

-Salawikain: Pag makitid ang kumot, magtiis kang mamaluktot.

-Kahulugan: Kung nakakaranas ng kakulangan sa buhay ang isang tao ay dapat siyang mamuhay ng naaayon sa kanyang kakayahan. Matutong magtipid at maging payak sa pamumuhay.

-Salawikain: Kung hindi ukol, hindi bubukol.

-Kahulugan: Ang swerte sa buhay ay huwag asahang makakamtan kung hindi nakalaan para sa iyo.

-Salawikain: Nasa tao ang gawa nasa Diyos ang awa.

-Kahulugan: Hindi sapat na tayo ay humingi ng awa sa Diyos, kailangan din natin na pag-ukulan ng sikap at gawa upang matamo ang mimithing biyaya.

-Salawikain: Lahat ng gubat ay may ahas.

-Kahulugan: Saan man sa ating lipunan ay may mga taong traydor na gumagawa ng mga bagay na nakalalason o nakasisira sa samahan ng bawat isa.

-Salawikain: Magkulang ka na sa magulang huwang lamang sa iyong biyenan.

-Kahulugan: Kadalasang ipinapayo eto sa mga nagbabalak magpakasal o sa mga bagong mag-asawa upang mapabuti ang kanilang pagsasama. Ang mga magulang kase ay higit na mapagtatakpan o mapapatawag ang pagkukulang ng sariling anak keysa sa pagkukulang ng ibang tao.

-Salawikain: Kung ano ang puno, siya ang bunga.

-Kahulugan: Ginagamit sa paghahambing ng anak sa kanyang mga magulang. Sapagkat ang mga magulang ang humuhubog sa pagkatao at pag-uugali ng anak, ang anak ang nagiging larawan ng pagkatao at pag-uugali ng kanyang mga magulang. Ang mabuti (o masamang) anak, ay karaniwang ibinubunga ng mabuti (o masamang) mga magulang.

-Salawikain: Kung ano ang itinanim, ay siyang aanihin.

-Kahulugan: Kung ano ang ginawa mo sa kapwa ay kadalasang ganun din ang gagawin sa iyo. Halimbawa kung naging matulungin ka sa kapwa ay tutulungan ka rin.